Η φαλακρή τραγουδίστρια

Η «Φαλακρή Τραγουδίστρια» αποτελεί μια πλούσια σε συμβολισμούς κωμωδία, μια γελοιογραφία της ακαλλιέργητης μικροαστικής σκέψης, μια περιγραφή της καθημερινότητας της μικροαστικής κοινωνίας, όπου οι πληροφορίες και η ακατάσχετη φλυαρία έχουν καταβάλει τη σκέψη.

Οι χαρακτήρες του έργου είναι θύματα της ίδιας τους της γλώσσας, αιχμάλωτοι της καθημερινότητας, δύτες στη θάλασσα της μοναξιάς, των επιφανειακών σχέσεων και των ανιαρών συνανθρώπων. Οι Σμιθ και οι Μάρτιν δεν μπορούν πια να μιλήσουν γιατί δεν μπορούν πια να σκεφτούν. δεν μπορούν πια να σκεφτούν  γ ι α τ ί  δ ε ν  μ π ο ρ ο ύ ν  πια να σ υ γ κ ι ν η θ ο ύ ν .  δεν μπορούν  πια να  ν ι ώ σ ο υ ν  π ά θ ο ς.  Δεν μπορούν πια να υπάρξουν . μπορεί να “γίνουν” οποιοιδήποτε, οτιδήποτε, γιατί έχοντας χάσει τη δική τους ταυτότητα, ντύνονται την ταυτότητα άλλων… είναι εναλλασσόμενοι. Είναι πρόσωπα χωρίς χαρακτήρα, ανδρείκελα. Άδεια πλαίσια και ο χρόνος Απών. Και στη μέση ένας Πυροσβέστης που ψάχνει απεγνωσμένα μια φωτιά – τη Ζωή.

Ο Ιονέσκο έμεινε κατάπληκτος σαν άκουσε το κοινό να γελάει με αυτό που εκείνος θεωρούσε τραγικό θέαμα της ζωής, κατάντια ενός γεμάτου απάθεια αυτοματισμού της αστικής συμβατικότητας και απολίθωση της γνώσης. Το έργο του πραγματεύεται τη μοναξιά, την απομόνωση του ανθρώπου, τη δυσκολία του να έρθει σε επαφή με τους άλλους, την καθυπόταξή του σε εξευτελιστικές εξωτερικές πιέσεις, τη μηχανική του υποταγή τόσο στις κοινωνικές πιέσεις, όσο και στις εξίσου εξευτελιστικές εσωτερικές πιέσεις της ίδιας του της προσωπικότητας, τη σεξουαλικότητα και το επακόλουθο αίσθημα ενοχής, το άγχος που προβάλλει μέσα από την αβεβαιότητα της ίδιας του της ταυτότητας, και τη βεβαιότητα του θανάτου. Είναι μια επίθεση ενάντια στον παγκόσμιο μικροαστισμό, τον πανταχού παρόντα κομφορμισμό. Εκφράζει το αίσθημα της αποξένωσης και την αδυναμία και ματαιότητα επικοινωνίας με σουρεαλιστικό και κωμικό τρόπο, παρωδώντας τον κομφορμισμό της αστικής τάξης και τις κοινές θεατρικές φόρμες. Απεικονίζει  έναν αποκτηνωμένο κόσμο με μηχανικούς χαρακτήρες σα μαριονέτες.  Είναι μια διαμαρτυρία ενάντια στην απουσία ουσιαστικών αξιών και την απονέκρωση του σύγχρονου, μηχανικού, αστικού πολιτισμού, όπου συντελείται ο εξευτελισμός της ζωής.

«Οι άνθρωποι στριφογυρίζουν μέσα στο κλουβί τους που είναι η γη, γιατί ξέχασαν πως μπορούν να στρέψουν το βλέμμα τους προς τον ουρανό».

Ε. Ιονέσκο

Σημείωμα Σκηνοθέτη

Το Θέατρο του Παραλόγου δεν ενδιαφέρεται για τη μετάδοση πληροφοριών, την  παρουσίαση προβλημάτων ή πεπρωμένων. Δε φιλονικεί γύρω από ιδεολογικές προτάσεις, δεν ενδιαφέρεται για την αναπαράσταση γεγονότων, ούτε για την αφήγηση της μοίρας ή των περιπετειών ενός ήρωα. Ενδιαφέρεται για την παρουσίαση της βασικής θέσης του ατόμου. Χρησιμοποιεί μια γλώσσα που βασίζεται περισσότερο σε σχήματα από συγκεκριμένες εικόνες, παρά σε επιχειρήματα και διαλόγους που στηρίζονται στην επαγωγική λογική.

Σκοπός του συγγραφέα δεν είναι να κρύψει τους σπάγκους που κινούν τους χαρακτήρες-μαριονέτες του, αλλά να τούς κάνει επίτηδες εμφανείς, να φτάσει την καθαυτό βάση του Γκροτέσκο, να ξεπεράσει την ευφυολόγα «κωμωδία σαλονιού»,  να τα σπρώξει όλα στον παροξυσμό, να τα φτάσει στο σημείο όπου βρίσκονται οι πηγές του τραγικού. Να δημιουργήσει ένα θέατρο ωμά κωμικό. Ωμά δραματικό.

Το χιούμορ μάς κάνει να συνειδητοποιούμε, με μια ελεύθερη διαύγεια, το τραγικό. Να συνειδητοποιήσουμε το τρομερό και να γελάσουμε με αυτό, σημαίνει να κυριαρχήσουμε και να επιβληθούμε σε αυτό που είναι τρομερό. Μόνο το κωμικό μπορεί να μάς δώσει τη δύναμη να αντέξουμε την τραγωδία της ύπαρξης.

Κατερίνη, 18 Φεβρουαρίου 2017

Γιώργης Μπαλιάκας

Βιογραφικό  (E. Ιονέσκο)

Γεννήθηκε στη Σλάτινα της Ρουμανίας από Ρουμάνο πατέρα και Γαλλίδα μητέρα, στις 26 Νοεμβρίου του 1909 και πέρασε την παιδική του ηλικία στη Γαλλία. Μετά τις σπουδές του στο κολέγιο, σπούδασε Γαλλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου και έγινε καθηγητής της Γαλλικής Γλώσσας. Επέστρεψε το 1938 στη Γαλλία, προκειμένου να τελειώσει τη διδακτορική του διατριβή. Κατά το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939 παρέμεινε στη Μασσαλία, ενώ μετά το 1944 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Η λογοτεχνική του σταδιοδρομία ξεκίνησε στο Βουκουρέστι, με τη δημοσίευση στίχων το 1931 και ενός φυλλαδίου με τον τίτλο «Όχι» (Νu 1934). Το έργο βραβεύτηκε και με το βραβείο Βασιλικών Εκδόσεων. Τα πρώτα και πιο καινοτόμα έργα του Ιονέσκο ήταν θεατρικά μονόπρακτα: «Η Φαλακρή Τραγουδίστρια»

(1950), «Το Μάθημα» (1951), «Οι Καρέκλες» (1952). Ο Ιονέσκο έγινε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1970, ενώ κέρδισε πολυάριθμα βραβεία και τιμητικές διακρίσεις. Έφυγε από τη ζωή στις 28 Μαρτίου 1994.